اقتصاد گردان – محسن شمشیری
علاوه بر ضرورت رعایت شاخص مهم نسبت کفایت سرمایه به منابع و دارایی های بانک ها، که نشان دهنده توان هر بانک در مقابله با ریسک های معمول و طبیعی و مورد تاکید نظام بانکداری نوین در تجارت بین المللی است، افزایش سرمایه هر بانک، می تواند قدرت چانه زنی و درجه رقابت پذیری و نفوذ کلام مدیران و توانگری مالی بانک را در معاملات، قراردادها، همکاری های منطقه ای و داخلی، تقویت کند و کاهش ناترازی ها و ریسک ها و تهدیدها را به همراه داشته باشد.
براین اساس، افزایش سرمایه بانک ها، نه تنها خیال راحت مدیران را در مقابله با چالش ها و ریسک های تجاری به همراه دارد، بلکه ارزش ذاتی سهام شرکت را نیز بالا می برد و پیمانکاران، ذی نفعان، تسهیلات گیرندگان، پس انداز کنندگان و سهامداران، و حتی کارکنان و مدیران بانک با استرس و نگرانی کمتری نسبت به سرنوشت و آینده بانک مواجه خواهند بود.
اهمیت افزایش سرمایه بانک ملت
کاهش ناترازی ها ارتباط معناداری با افزایش سرمایه بانک ها دارد. بانک ملت به عنوان یکی از بزرگترین بانک های کشور با عملکرد و شاخص های قابل دفاع و مطلوب بانکداری، در مسیر کاهش ناترازی ها و رشد توانگری مالی، کفایت سرمایه و قدرت رقابت پذیری، همواره متناسب با رشد شاخص های سودآوری و بهبود عملکرد خود، افزایش سرمایه را در دستور کار قرار داده است. در این راستا، بعد از افزایش سرمایه 50 همتی از محل سود انباشته و ثبت عدد سرمایه 121 همت در مجمع فوق العاده پیش رو، می توان در مجمع فوق العاده بعدی، از محل تجدید ارزیابی دارایی ها، سرمایه بانک را تا130 همت افزایش داد و عملا سرمایه بانک ملت با عدد 251 همت ثبت خواهد شد و جایگاه وبملت را در نظام بانکداری جهان ارتقا خواهد داد
افزایش سرمایه از طریق سودآوری و تجدید ارزیابی دارایی ها
افزایش سرمایه بانک ها در اقتصاد تورم زده ایران که حداقل برای 40 سال با موج های تورمی متعدد و کاهش ارزش پول، افزایش حجم نقدینگی، تسهیلات و پس انداز مواجه بوده، عملا به دو شکل افزایش سرمایه از محل سود انباشته و آورده نقدی سهامداران، و همچنین از محل تجدید ارزیابی دارایی ها انجام می شود.
براین اساس، افزایش سرمایه بانک ها، نه تنها باید توانگری مالی بانک ها و بیمه ها را افزایش دهد بلکه یک ضرورت بلندمدت و میان مدت برای قدرت رقابت پذیری، چانه زنی در معاملات و قراردادها و نشان دهنده یک شرکت پر قدرت مالی است و به همین دلیل در میان مدت و بلندمدت همواره مورد توجه مدیران شرکت هاست تا از محل سود انباشته و آورده نقدی سهامداران افزایش سرمایه را انجام دهند و حجم سرمایه بانک را به صورت واقعی افزایش دهند و توان و بنیه مالی را تقویت و ریسک ها را کاهش دهند.
اما از سوی دیگر، به دلیل اثر تورم بر ارزش دارایی ها، هر دو سال یکبار متناسب با نرخ تورم 30 تا 50 درصدی سال های اخیر، باید تجدید ارزیابی دارایی های شرکت نیز انجام شود. زیرا ارزش اسمی سرمایه اعلام شده با اعلام نرخ تورم، کمتر از میزان واقعی آن نمایش داده می شود و برای آنکه ذی نفعان و مشتریان داخلی و حتی منطقه ای به ارزش ذاتی و واقعی و کفایت سرمایه بانک پی ببرند، باید تجدید ارزیابی دارایی ها هر سال یا دو سال یکبار انجام شود.
به عنوان مثال وقتی میزان سرمایه اعلام شده یک بانک 71 همت اعلام شده و تورم سالانه 30 درصد است، در سال اول ارزش ظاهری سرمایه متاثر از تورم در نگاه ذی نفعان و مشتریان حدود 50 همت و در سال دوم به 35 همت می رسد. یعنی ظرف دو سال ارزش ظاهری این سرمایه 71 همتی عملا نصف می شود. در حالی که اگر تجدید ارزیابی دارایی ها انجام شود، این رقم ظرف دو سال با احتساب تورم 30 درصدی، به 120 همت افزایش می یابد.
50 همت افزایش سرمایه بانک ملت در مجمع فوق العاده پیش رو
با توجه به نکاتی که در مورد لزوم و اهمیت افزایش سرمایه بانک ها و بیمه ها در شرایط تورمی گفته شد، سرمایه بانک ملت از محل سود انباشته و آورده سهامداران، می تواند ۵۰ هزار میلیارد تومان( ۵۰ همت) افزایش یابد و در مجمع فوق العاده بانک ملت تصویب و اعلام شود و از این طریق، قدرت ذاتی و واقعی سرمایه بانک، توانگری مالی و قدرت چانه زنی و جایگاه بین المللی و داخلی بانک ملت را ارتقا دهد.
بانک ملت با توجه به میزان گردش مالی، نفوذ در بازار، منابع سپرده های ریالی و ارزی، قدرت تسهیلات دهی، حضور در بازار جهانی، سودآوری، حضور در بازار سهام و شاخص های موفق بانکداری، به افزایش سرمایه، بهبود کفایت سرمایه و بهبود جایگاه خود در داخل کشور ومنطقه نیاز دارد و به همین دلیل لازم است که به موضوع افزایش سرمایه بانک ملت در مجمع فوق العاده پیش رو اهمیت بسیار داده شود و مسوولان بانک مرکزی و بانک ملت و سهامداران عمده بانک، در جهت تقویت سرمایه و کارهای اداری و برگزاری مجموع عمومی به طور فوق العاده بانک ملت تلاش و همت خود را به کار گیرند.
130 همت افزایش سرمایه بانک ملت از محل تجدید ارزیابی دارایی ها
از سوی دیگر، با توجه به اثر تورم بر ارزش دارایی ها و اموال بانک ملت، از محل تجدید ارزیابی دارایی ها، می توان افزایش سرمایه سنگین 130 همتی را در یک مجمع فوق العاده دیگر بانک ملت انتظار داشت.
به عبارت دیگر، بعد از افزایش سرمایه 50 همتی از محل سود انباشته و و ثبت عدد سرمایه 121 همت در مجمع فوق العاده پیش رو، می توان در مجمع فوق العاده بعدی، با احتساب تورم و تجدید ارزیابی دارایی ها، سرمایه بانک را به صورت اسمی نیز تا130 همت افزایش داد و عملا سرمایه بانک ملت به عدد 251 همت خواهد رسید.
زیرا تورم در سال های اخیر، باعث شده که ارزش واقعی سرمایه شرکت ها به خوبی درک نشود و کمتر از میزان واقعی آن به نظر برسد. از جمله ارزش اسمی سرمایه بانک ملت بیش از 71 همتی فعلی است و باید با تجدید ارزیابی دارایی ها، رقم آن به عدد واقعی برسد تا توانگری مالی و قدرت رقابت پذیری بانک را بهتر نشان دهد.
کاهش ناترازی ها با افزایش سرمایه بانک ها
به دنبال موضوع ناترازی بانک ها، دولت و کارشناسان اهمیت اصلاح شاخص های عملیاتی بانک ها را مطرح کرده که یکی از مهمترین آنها موضوع افزایش سرمایه بانک ها از طریق آورده نقدی سهامداران، سود انباشته و تجدید ارزیابی دارایی هاست. براین اساس، کارشناسان موضوع افزایش سرمایه بانک ها تا بیش از 150 همت را مطرح کرده اند.
وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی از برنامه افزایش سرمایه سنگین بانکها خبر داده اند. باتوجه به وضعیت بسیار نامناسبی که کفایت سرمایه بانکهای کشور داشتند و دستوری که رئیسجمهوری مبنی بر رفع ناترازیهای بانکی صادر کرده، تا کفایت سرمایه بانکهایی که وضعیت نامناسبی دارند اصلاح شود.
درچنین شرایطی دولت برنامههای تازهای را برای افزایش سرمایه بانکها آغاز کرده و این افزایش سرمایه منجر به بهبود نسبت کفایت سرمایه بانکها و افزایش توان تسهیلاتدهی آنها خواهد شد.افزایش سرمایه بانکها همچنین موجب افزایش ظرفیتهای عملیاتی، افزایش درآمدهای بانک و ایجاد ارزش افزوده بیشتر برای سهامداران خواهد شد.
در سال های 1402 و 1403 افزایش سرمایه بانک ها در دستور کار قرار گرفت و برای بانک ملت بیش از ۳۵ همت، بانک تجارت ۱۲ همت، بانکهای ملی و سپه مجموعا ۵۰ همت، بانک رفاه ۱۰ همت، بانک کشاورزی حدود ۸ همت، بانک صنعت و معدن نزدیک ۹ همت، بانک صادرات ۴ همت، بانک توسعه صادرات ایران ۵ همت، بانک اقتصاد نوین ۳ همت و پست بانک ۲ همت، بانک قرضالحسنه مهر نزدیک ۳۵۰۰ میلیارد تومان، افزایش سرمایه در نظر گرفته شد تا توان پرداخت تسهیلات از سوی بانکها افزایش یابد.
آثار افزایش سرمایه بانک ها
یکی از آثار افزایش سرمایه بانک ها؛ رشد توان عملیاتی آنها است. ظرفیتهای عملیاتی بانکها، شامل اعطای تسهیلات، صدور ضمانت نامه و... نسبت مستقیم با مبلغ سرمایه پایه و در نتیجه، با مبلغ سرمایه ثبت شده دارد. بهعبارت دیگر، افزایش سرمایه موجب افزایش ظرفیتهای عملیاتی، افزایش درآمدهای بانک و ایجاد ارزش افزوده بیشتر برای سهامداران خواهد شد. افزایش سرمایه بانکها در عین حال منجر به هموارسازی فرآیند پذیرش و ایجاد بسترهای قانونی در ایجاد بازار ثانویه، پذیرش سهام و افزایش نقد شوندگی سهام آنها در بورس خواهد شد.
کفایت سرمایه 8 درصدی
جذب سپردهها در موسسات اعتباری و بانکها میتواند به نسبت ۱۲ برابر حقوق صاحبان سهام انجام شود و افزایش سرمایه به نوبه خود میتواند منجر به افزایش منابع بانک شود.
حداقل نسبت کفایت سرمایه که حاصل تقسیم سرمایه پایه به مجموع داراییهای موزون شده به ضرایب ریسک است برای بانکها و موسسات اعتباری غیردولتی ۸ درصد تعیین شده است که بانکها و موسسات اعتباری با افزایش سرمایه این نسبت را افزایش میدهند.
با افزایش میزان منابع بانک، ظرفیت اعطای تسهیلات و فعالیتهای اقتصادی بانک توسعه یافته و پیرو آن شاخصهای سودآوری بانک بهبود پیدا میکنند. همچنین با بهبود وضعیت منابع و سود آوری بانک ریسک مالی بانک کاهش مییابد. ضمن اینکه با افزایش سهم بانک در فعالیتهای پولی و بانکی، تعداد مشتریان بانک و حجم فعالیتها و به تبع آن سهم بازار بانک افزایش مییابد. گسترش روابط کارگزاری بانک برای ارائه خدمات اعتبارات اسنادی و سایر خدمات ارزی نظیر حوالجات نیز مستلزم افزایش نسبت کفایت سرمایه است.